Η ΜΠΟΥΓΑΔΑ

[vangelisk]

Μπουγάδα (η), είναι όρος προερχόμενος από τη Βενετία (bugada) και σημαίνει το πλύσιμο ρούχων ή τα πλυμένα ρούχα.

Μπουγάδα λέγανε τη μέθοδο που χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες για το πλύσιμο των ρούχων πριν έρθουν τα πλυντήρια και τα απορρυπαντικά με κόκκινους και πράσινους κόκκους.

Παλαιότερα, το πλύσιμο αυτό γινόταν σε χώρους με τρεχούμενο νερό. Για να καθαρίζουν καλύτερα τα ρούχα, χρησιμοποιούσαν πέτρες, ξύλα, βούρτσες κ.ά. με τα οποία τα έτριβαν.

Συνηθισμένη ήταν και η χρήση εργαλείων όπως η Σκάφη, ένα επίμηκες ξύλινο ή μεταλλικό σκεύος με ανάγλυφες προεξοχές επάνω στις οποίες έτριβαν τα ρούχα αφού πέρναγαν πρώτα από πάνω τους μερικές φορές το σαπούνι.

Στο χωριό μας, όπως και σε όλη την Κρήτη, μπουγάδα δεν έλεγαν αυτό το συνηθισμένο, καθημερινό πλύσιμο των ρούχων.

Μπουγάδα λέγανε το πλύσιμο των ασπρορούχων με μια ειδική – κοπιαστική διαδικασία .

Η μπουγάδα ουδεμία σχέση έχει με τις μπουγάδες που γίνονται σήμερα προκειμένου να κουκουλωθούν πράγματα και καταστάσεις.

Όταν οι γυναίκες ήθελαν να βάλουν «μπουγάδα στη μέση», έτσι το έλεγαν, χρησιμοποιούσαν τη μεγάλη κοφινίδα, ένα χοντροϋφασμένο πανί (αθομαντίλα) ειδικά για την περίπτωση και τη στάχτη (άθο) με το σαπούνι. Τα υλικά αυτά τα έφτιαχναν στο χωριό, από την κοφινίδα μέχρι το σαπούνι. Ήταν αγνά και χωρίς χημικές ενώσεις. Δεν ξέρω αν έκαναν τα ρούχα κάτασπρα και λαμπερά, όπως λένε στην τηλεόραση, αλλά το σπίτι μοσχοβολούσε τη μυρωδιά της αλουσιάς και του σαπουνιού.

Συνήθως την άνοιξη οι νοικοκυρές αποφάσιζαν να βάλουν μια μεγάλη και κανονική μπουγάδα για να «ξεγαριάσουμε», όπως έλεγαν, και να μην πλύνουν τα ρούχα στο χέρι, όπως έκαναν τον άλλον καιρό.

Εξάλλου, την άνοιξη υπήρχε πρόσθετη ανάγκη να καθαριστούν για ν' αποσυρθούν στη ναφθαλίνη κάποια βαριά χειμωνιάτικα εσώρουχα, όπως οι χοντρές μακρυμάνικες φανέλες και τα μακριά σώβρακα.

Η μπουγάδα όμως δεν ήταν μια απλή υπόθεση του τύπου «πες το κι έγινε». Χρειαζόταν προεργασία. Έπρεπε ν' ανάψει φωτιά για να βράσει νερό για το πλύσιμο. Ήταν μια αρκετά κοπιαστική και χρονοβόρα διαδικασία.

Αξιοσημείωτος είναι ο τρόπος που λεύκαιναν τα ασπρόρουχα χρησιμοποιώντας αλουσιά, δηλαδή βραστό νερό και στάχτη από το τζάκι.

Μέσα στα ασπρόρουχα έβαζαν δάφνη και λεμονόφυλλα για να μοσχομυρίσουν.

Αργότερα, κάπου το '60, ήρθαν τα πρώτα απορρυπαντικά, με κείνα τα μικρά, πλαστικά ανθρωπάκια κρυμμένα μέσα στη σκόνη και η μπουγάδα σταδιακά άρχισε να αποτελεί πλέον παρελθόν.