ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΗΛΙΑΚΗ

[ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΣ]

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΗΛΙΑΚΗ
Από ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΗΛΙΑΚΗ ΤΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ (1)

Η οικογένεια είναι απο τις μεγαλύτερες του νομού Ρεθύμνης (2) και έχει μακρά ιστορία, την οποία σύμφωνα με διαθωσείσες μας παραδόσεις, θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε. Η οικογένεια είναι κλάδος της οικογένειας των Σκορδίληδων, τους οποίους έστειλε στην Κρήτη, ο Αλέξιος Κομνηνός (3) το 1182 μαζι με άλλες 11 αρχοντικές οικογένειες (4) . Ονομάζεται μάλιστα ο κλάδος της οικογένειας απ’την οποία κατάγονται οι Ηλιάκηδες, Φοινόκαλοι (5) ή Φινόκαλοι.

Ηταν μια οικογένεια μεγάλη που κατοικούσε στο δυτικό διαμέρισμα επαρχίας Αγίου Βασιλείου, δεν γνωρίζουμε όμως σε ποιο χωριό ακριβώς. Ασφαλώς όμως το κτήμα Φοινικιάς ή Φοίνικας (6) θα έχει κάποια σχέση με την οικογένεια αυτή.

Η οικογένεια αυτή των Φοινόκαλων έτρεφε θανάσιμο μίσος κατά των Ενετών και είχε λάβει μέρος σε όλες τις επαναστάσεις εναντίον τους. Ένας από αυτούς εγκαταστάθηκε στις Σαιτούρες όπου κατοικούσαν κατά το πλείστον Ενετοί.Επειδή κατατυρανούνταν από αυτούς, όπως και όλοι οι κάτοικοι της Κρήτης, έτρεφε θανάσιμο μίσος εναντίον τους. Εύχοταν, όπως όλοι οι Κρητικοί τότε, να καταληφθεί η Κρήτη από τους Τούρκους, παρά να τυρανούνταν από τη Βενετία.

Όταν λοιπόν το 1645 άρχισε η κατάληψη της Κρήτης από τους Τούρκους και ενώ όλοι οι Ενετοί κάτοικοι του χωριού είχαν αναχωρήσει για να εγκλεισθούν στο φρούριο του Ρεθύμνου, τότε ο έξυπνος Φοινόκαλος έκανε το εξής: σκέφθηκε να παίξει ένα επικίνδυνο παιχνίδι προς τον ερχόμενο κατακτητή, με το οποίο θα αποκτούσε όλα σχεδόν τα κτήματα των αποχωρούντων Ενετών. Εκμεταλεύθηκε δηλαδή την απουσία τους για δικό του λογαριασμό.

Και ενώ η Κρήτη δονείται από τις καταστροφές και τις γενοκτονίες από τα Τούρκικα στρατεύματα, που είχαν ήδη κυρίευσει το φρούριο των Χανίων , και φτάναν στον Αλμυρό ( Γεωργιούπολη ), τότε μεταβαίνει εκεί και ο Φοινόκαλος για να εφαρμόσει σε δεύτερο στάδιο το σχέδιο του προς τον Πασά.

΄Ηταν αποφασισμένος ή να πεθάνει ή να επιτύχει το σχέδιο του και δεν φοβάται προ του κινδύνου να φονευθεί από φανατισμένα στρατεύματα του Πασά. Συλαμβάνεται από αυτούς και τον πάνε στον Πασά, γιατί έλεγε ότι επιθυμεί να τον δει. Ο Πασάς τον ρωτά τι επιθυμεί και τι σκοπό έχει η συνάντηση με αυτόν. Τότε ο Φοινόκαλος του λέγει ότι υποτάσσεται στις θελήσεις του, με μόνο αντάλαγμα να σεβαστεί την περιουσία του, για να μην γίνει λεία των στρατιωτών του πασά. Ο Πασάς εξέλαβε αληθή τη μαρτυρία του και του υπεσχέθη ότι θα σεβασθεί την περιουσία του, αρκεί μόνο να καθορίσει τα όρια της, ώστε να καταγραφεί στο Φιρμάνι. Έπραξε ο Πασάς, όχι βέβαια από ευσπλαχνία,αλλά γιατί δεν ήθελε να έρθει σε προστριβές και με γηγενείς, επειδή δεν κατείχε ακόμα τα ισχυρότερα φρούρια Ρέθυμνου και Ηρακλείου.

Ρώτησε τον Φοινόκαλο που κατοικεί, του απαντά στις Σαιτούρες και τότε του λέει ότι το 1/3 του χωριού του ανήκει. Όρισε δε ως όριο περιουσίας του τον ποταμό (7) που ρέει προς τα δυτικά του χωριού, δηλαδή από τη θέση « Παλιόμυλος » ως τις πηγές αυτού στη θέση « Ποτάμια » , από δε το ανατολικό μέρος όρισε τον άλλο ποταμό που ρέει προς τα ανατολικά του χωριού μέχρι το σημείο που κόβεται από το δρόμο που έρχεται από την Παλαίλημνο. Κατόπιν παίρνει όριο το δρόμο που διέρχεται από το μέσον του χωριού και προχωράει προς τα δυτικά και κατόπιν προς το νότο με κατεύθυνση το χωριό Άγιος Ιωάννης. Μεταξύ λοιπόν των δύο του των ορίων, ήταν περιουσία του, δηλαδή αντιπροσώπευε σχεδόν το ήμισυ του χωρίου και το πλέον εύφορο. Έγραψε αυτά ο Πασάς σε Φιρμάνι και τον έστειλε σπίτι του για να καθήσει ανενόχλητος.

Γύρισε τότε στο χωριό και ήταν ο πλουσιότερος της περιφέρειας του. Επειδή είχε αφήσει πολύ λίγη έκταση, εγκαταστάθηκαν μετά την κατάκτηση μόνο 12 οικογένειες Οθωμανών οι οποίες σεβάσθηκαν απόλυτα την περιουσία του, την οποία είχε βέβαια κατοχυρώσει με την ευφυία του. Δεν είναι γνωστό σε μας πόσους απογόνους άφησε, το βέβαιο είναι ότι άφησε και γιους και κόρες.

Από τις κόρες του ή τις εγγονές του είχαν παντρευτεί δυο στο Ατσιπόπουλο, εκ των οποίων την μια είχε παντρευτεί ένας από επίσης μεγάλη οικογένεια Λιανδρή και η άλλη έναν Ροδινό. Ένας εκ των απογόνων του απόκτησε δυο γυιούς που ονομαζόταν ο ένας Βασίλης, ο άλλος Ηλίας. Ο Ηλίας απέκτησε 6 γυιούς και μια κόρη ( Γιώργης, Μανώλης, Νίκος, Κωστής, Γιάννης, Βασίλης, Ζαμπία ) ,που η τελευταία επειδή ήταν μοναχοκόρη και αδελφή τόσων αδελφών την έλεγαν και Ηλιοπαπαδιά. Επειδή οι αδελφοί διακρίνονταν για την ανδρεία τους και πολλά έκαναν σε βάρος των Τούρκων, για να τους διακρίνουν από τους άλλους Φοινόκαλους, έλεγαν οι κάτοικοι « του Ηλία οι γιοι » ή τα « Ηλιάκια » και τους άλλους του Βασίλη Βασιλάκηδες. Έκτοτε επικράτησε η νέα ονομασία της οικογένειας και από Φοινόκαλοι έγιναν Ηλιάκηδες.

Κατά το 1821 όταν εξεράγη η Ελληνική Επανάσταση, τους βρήκε όλους ενήλικες. Έλαβαν μέρος και διακρίθηκαν όλοι και εξ αυτών φονεύθηκε ο Νίκος στα Μετόχια στη θέση Βεδεριανό Φαράγγι. Θάφθηκε στο χωριό Μετόχια και έγινε στο εκκλησάκι του μεγάλη περιουσια, δυστυχώς όμως δεν άφησε κληρονόμους.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
1. ΗΛΙΑΚΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ: Γεννήθηκε στις Σαιτούρες το 1911 και πέθανε στο Ρέθυμνο το 1974. Διετέλεσε γραμματέας της κοινότητας Καλονύκτη και συζυγός του ήταν η Μαρία Γαλερού, που ήταν πρόεδρος κοινότητος για 3 τετραετίες μέχρι το θανατό της το 1983.
2. ΗΛΙΑΚΗΔΕΣ: Οικογένειες, με συγγενικό δεσμό μεταξύ τους, υπάρχουν επίσης στα χωριά: Άγιο Κωνσταντίνο, Άνω Βαλσαμόνερο, Αργυρούπολη, Κάτω Μαλάκι και Παλαίλημνο.
3. ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΑΛΕΞΙΟΣ Ο Β΄: Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, της δυναστείας των Κομνηνών ( 1180 – 1183 ).
4. 12 ΑΡΧΟΝΤΟΠΟΥΛΑ: Σκορδίλης Μαρίνος (ανηψιός του Αυτοκράτορα, με 9 υιούς), Φωκάς Ιωάννης, Γαβαλάς Φίλιππος, Καφφάτος Ματθαίος, Αρχολέων Θωμάς, Χορτάτζης Ευστάθιος, Μουσούρος Λέων, Βαρούχας Κωνσταντίνος, Μελισσινός Ανδρέας, Λίθινος Λουκάς, Αργυρόπουλος Νικηφόρος και Βλαστός Δημήτριος.
5. ΚΛΑΔΟΙ ΣΚΟΡΔΙΛΗΔΩΝ: Βασιλόπουλοι, Γιαννακάδες, Δημητρόπουλοι, Καψοκαλύβες,
Κόντες, Κυριακόπουλοι, Λογγίνοι, Λουμπίνοι, Μαλλιφόροι, Μαραφαράδες, Μουσούροι,
Νομικοί, Παπαδόπουλοι, Πάτεροι, Σαρακηνοί, Σεβαστοί, Τραχίνοι, Φοινόκαλοι, Φούμηδες,
Χαρίτοι και Ψαρομήλιγκοι, συνολικά 18 οικογένειες, που διαιρέθηκαν σε 50 νεώτερες.
6. ΦΟΙΝΙΚΑΣ: οικισμός του δημοτικού διαμερίσματος Μύρθιου Αγίου Βασιλείου.
7. ΛΑΜΠΗΣ: παραπόταμος του Πετρέ.

BIBΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

ΔΕΤΟΡΑΚΗ ΘΕΟΧΑΡΗ: Ιστορία της Κρήτης
ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗ: Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια
ΕΣΥΕ: Απογραφή 2001
ΚΕΛΑΙΔΗ ΠΑΡΙ : Η οικογένεια Πάτερου από τα Σφακιά
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ: Τα Ρούστικα
ΣΓΟΥΡΑΚΗ ΓΙΩΡΓΟΥ & ΗΡΟΥΣ : Κρητικό Ημερολόγιο 2000
(ΚΕΛΑΙΔΗ ΠΑΡΙ : Τα 12 Αρχοντόπουλα του Βυζαντίου στην Κρήτη (1182))

Επιμέλεια κειμένου: Σταυρουλάκης Στρατής του Ευαγγέλου.