ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΓΑΛΕΡΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΣΤΗ ΧΕΙΜΑΡΑ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΟ 1912
Toυ Στρατή Ευαγγ. Σταυρουλάκη
Ο Στυλιανός Γαλερός του Ανδρέα ή Καπετάνιος γεννήθηκε στις 5 Ιανουαρίου του 1878 στον Καλονύχτη. Ως επίθετο το Γαλερός σημαίνει τον ιδιοκτήτη της γαλέρας, που ήταν ψαράδικο που πραγματοποιούσε σύντομα ταξίδια. Η καταγωγή της οικογένειας βρίσκεται στο χωριό Ρουμπάδο, από όπου 3 αδέλφια ήλθαν αγοράζοντας μετόχια του Προφήτη Ηλία Ρουστίκων, ενώ ως επίθετο απαντάται και στο Βιλανδρέδο.
Ο Γαλερός προέρχονταν από οικογένεια αγωνιστών, καθώς στις Κρητικές Επαναστάσεις εφονεύθησαν 6 Γαλεροί από τον Καλονύχτη. Επίσης ήταν ανηψιός του οπλαρχηγού Κρητικών Επαναστάσεων Λαμπρινού Ηλιομαρκάκη, πρώτος ξάδελφος του οπλαρχηγού Μακεδονομάχων Αριστείδη Κιτράκη ή Νύσταρη και εγγονός του αρχηγού Ρεθύμνης, στις Κρητικές Επαναστάσεις, Βασιλείου Ηλιομαρκάκη (άπαντες από τα Ρούστικα), από τον οποίο, ακούγοντας τα πρώτα πατριωτικά διδάγματα, μόλις 18 ετών συμμετέχει στην « τυχερή επανάσταση » του 1895-98, που κατέληξε στην αυτονομία της Κρήτης και συγκεκριμένα στις μάχες του 1896 και 1897 στον Αρμό του Πάνω Βαλσαμονέρου, στου Σωματά και στου Βιολή το Χαράκι, ως σύνδεσμος μεταξύ των επαναστατών, λόγω του ότι ήταν λείαν ευκίνητος.
Στην επανάσταση του Θερίσου το 1905, ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος, εκτιμά τα προσόντα του και τον χρησιμοποιεί σε εμπιστευτικές αποστολές, όπως του να εισπράτει οικονομική βοήθεια από τους διάφορους αγωνιστές για το πατριωτικό κίνημα. Παραστατική ήταν η σκηνή που, σύμφωνα με διηγήσεις παλιών Καλονυχτιανών, ο Γαλερός κρατώντας μία σημαία φώναζε « Θέρισο Θέρισο » παροτρύνοντας τους συγχωριανούς του να συμμετάσχουν κι αυτοί.
Το αποκορύφωμα, ωστόσο, της πατριωτικής του δράσης ήταν η συμμετοχή του με εθελοντικό σώμα 44 ανδρών στην απελευθέρωση της Χειμάρας, που πραγματοποιήθηκε στις 5 Νοεμβρίου του 1912 , με συμμετοχή και άλλων αντάρτικων δυνάμεων, καθώς και του Εθνικού Στρατού, υπό τον ταγματάρχη Σπυρίδωνα Σπυρομήλιο, από τον οποίο εισπράτει εγκώμια σε αναφορά του. Δραστηριοποιείται με το σώμα του στην περιοχή Ακροκεραυνίων της Χειμάρας, όπου και παρέμεινε μέχρι που ολοκληρώθηκαν οι επιχειρήσεις.
Το σώμα αυτό, που οργανώθηκε με δικά του έξοδα, ήταν άψογα οργανωμένο – και μάλιστα ο ίδιος ο Βενιζέλος χαρακτήρισε ανώτερο σε δομή και προσφορά από Σύνταγμα τακτικού στρατού – αποτελούνταν από τέσσερα καπετανάτα:
Α. Καπετανάτο Δασκαλάκη Εμμανουήλ του Χ.Μ., 45 ετών, έγγαμος, γεωργός από Σαιτούρες:
1. Βασιλείου Βασιλείος του Δ., 23 ετών, άγαμος, εργάτης από Τρίκαλα
2. Γιαννουλάκης Μανούσος , 20 ετών, άγαμος, γεωργός από Παλαίλημνο
3. Ηλιάκης Εμμανουήλ του Στυλιανού , 30 ετών, έγγαμος, γεωργός από Σαιτούρες
4. Θεοχάρης Ευάγγελος , 20 ετών, άγαμος, μανάβης
5. Κλειδής Νικόλαος του Αντωνίου, 19 ετών, άγαμος, εργάτης από Ρέθυμνο
6. Μιχελάκης Παναγιώτης, 30 ετών, έγγαμος, από Δαμιά Ευβοίας
7. Παπαδάκης Εμμανουήλ του Γ., 23 ετών, άγαμος, εργάτης από Μούντρος
8. Φουντουλάκης Εμμανουήλ, 30 ετών, έγγαμος, γεωργός από Σαιτούρες
9. Φρυσουλάκης Γεώργιος, 45 ετών, έγγαμος, γεωργός από Σαιτούρες
10. Χειλαδάκης Αντώνιος, 28 ετών, άγαμος, λεβητοποιός από Μαράλια Σελίνου
Β. Καπετανάτο Δεμέστιχα Κυριάκου, 33 ετών, άγαμος, έμπορος από Γύθειο:
1. Ανωμιργιαννάκης Ιωάννης, 23 ετών, άγαμος, εργάτης από Νησί (1)
2. Βαβαγιάκης Φραγκούλης, 20 ετών, άγαμος, εργάτης από Παλαιόχωρα
3. Γαλερός Παντελής του Σπυρίδωνος, 19 ετών, άγαμος, ποιμήν από Καλονύχτη (2)
4. Ηλιάκης Ιωάννης του Εμμανουήλ ή Μπουγιούκαλος, 26 ετών, έγγαμος, γεωργός από Καλονύχτη
5. Κοκκινάκης Εμμανουήλ, 22 ετών, άγαμος, εργάτης από Άγιο Ανδρέα
6. Μπογάτσης Σπυρίδων του Γρηγορίου, 20 ετών, άγαμος, φοιτητής από Αργυρόκαστρο Βορείου Ηπείρου, που προφανώς ήταν και ο οδηγός του σώματος
7. Νικητάκης Ιωάννης, 22 ετών, άγαμος, εργάτης από Καλή Συκιά
8. Παρηγόρης Νικόλαος του Γ., 24 ετών, άγαμος, έμπορος από Γύθειο
9. Σωτηράκος Νικόλαος, 35 ετών, άγαμος, ξενοδόχος από Οίτο Οιτύλου
10. Χριστοδουλάκης Εμμανουήλ του Φ., 19 ετών, άγαμος, φοιτητής από Ρούστικα
Γ. Καπετανάτο Κυρβιτσάκη Παντελή, 28 ετών, ελαιοχρωματιστής από Ρέθυμνο:
1. Αγγελάκης Κωνσταντίνος, 25 ετών, άγαμος, καφεπώλης από Ρέθυμνο
2. Γοβατζιδάκης Εμμανουήλ του Γ., 20 ετών, άγαμος, υπάλληλος από Ρούστικα
3. Δεληγιωργάκης Μιχαήλ, 27 ετών, άγαμος, ελαιοχρωματιστής από Γωνιά
4. Μαγραμπής Στυλιανός ή Αγγελάκης, 35 ετών, έγγαμος, εργάτης από Επισκοπή
5. Μανταδάκης Παναγιώτης, 23 ετών, άγαμος, χασάπης από Σκουτάρι Γυθείου
6. Ματζοράκης Αλέκος, 22 ετών, άγαμος, εργάτης από Ηράκλειο
7. Σπανουδάκης Εμμανουήλ, 25 ετών, άγαμος, εργάτης από Μαρουλά
8. Ταπεινός Γεώργιος, 35 ετών, έγγαμος, εργάτης από Μαρουλά
9. Τζανάκης Δημήτριος, 21 ετών, μανάβης από Πύργο Καρυστίας
10. Χαλκιάς Ιωάννης, 21 ετών, άγαμος, κτίστης από Κανάλια Μαγνησίας
Δ. Καπετανάτο Χριστοδουλάκη Ευαγγέλου, 25 ετών, άγαμος, μαραγκός από Ρούστικα:
1. Αδαμόπουλος Φώτιος, 27 ετών, χασάπης από Πύργο Ηλείας
2. Βασιλείου Δημήτριος, 23 ετών, άγαμος, εμπορομπακάλης από Δαμιά Ευβοίας
3. Βιγλάκης Ευάγγελος, 20 ετών, άγαμος, επιπλοποιός από Σπάρτη
4. Βογιατζιδάκης Ρούσος, 20 ετών, άγαμος, γεωργός από Ζουρίδι
5. Γραψάκης Κωνσταντίνος ή Γράψας ή Γράψιας,20 ετών, άγαμος,μανάβης από Χρίσοβο Ναυπακτίας (3)
6. Καλιαντζής Παναγής, 21 ετών, άγαμος, εργάτης από Αιβαλί Σμύρνης
7. Καπενάκης Ευάγγελος, 20 ετών, άγαμος, μανάβης από Πυργί Κύμης
8. Νικολάου Αναστάσιος, 22 ετών, άγαμος, βυρσοδέψης από Αιβαλί Σμύρνης
9. Φουντουλάκης Στυλιανός του Ν., 25 ετών, άγαμος, γεωργός από Ρούστικα
10. Φωτεινάκης Σταμάτης, 26 ετών, άγαμος, μεταξουργός από Ρούστικα
Μετά θάνατον ο Γαλερός ανακυρήχθηκε από την Πολιτεία ως οπλαρχηγός Α΄ Τάξεως για αυτό το σώμα που επάξια συγκρότησε ( ΑΝ 76/1936 ), έστω και αν ως ζώντας δεν του χορηγήθηκε σύνταξη. Στο Ρεθυμνο υπαρχει δρομος ονοματοθετημενος εις μνημην του.
Η δράση του, βέβαια, δεν τελειώνει εκεί, παρά συνεχίζεται στο κίνημα της Θεσσαλονίκης το 1916, όπου αναγνωρίζεται, μεταξύ 22 άλλων οπλαρχηγών ως «γενναίως και πατριωτικώς δράσας», ονομάζεται ανθυπολοχαγός και κατατάσσεται στο 1ο σύνταγμα Σερρών, παίρνοντας μέρος στη μάχη του Στρυμώνα, αποσπώντας τον θαυμασμό Ελλήνων και ξένων στρατηγών.
Ακολουθεί η συμμετοχή του στην εκστρατεία στη Μεσημβρινή Ρωσία (4) και στη Μικρασία.( Σμύρνη και Νικομήδεια ). Μάλιστα διακρίνεται στην υπεράσπιση των Λύγδων του Οδεμησίου ως υπολοχαγός,
Ως πολίτης, διακρίνονταν από σεμνότητα και μετριοφροσύνη. Διατηρούσε παντοπωλείο, που εμπορευόταν και ελαιόλαδο, στο Ρέθυμνο, στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως (από τη Μεγάλη Πόρτα, δεξιά, μετά την οδό Αγίας Βαρβάρας ), το μετέπειτα κατάστημα του Ιωσήφ Χομπίτη. Διακρίνεται ως μελισοκόμος και τιμάται με διάφορα αξιώματα, όπως ταμίας του Σκοπευτικού Συλλόγου Ρεθύμνου «Το Αρκάδι», μέλος του Γεωργικού Επιμελητηρίου (εκπαιδεύοντας γεωργούς σε μεταβατικά σχολεία) ,του Ταμείου Ελαίας, του Γεωργικού Ταμείου, Σχολικός Έφορος και τακτικό μέλος του Πανελλήνιου Κεντρικού Συνδέσμου Οπλαρχηγών Πειραιώς.
Πεθαίνει στις 20 Φεβρουαρίου του 1934 από ανακοπή καρδιάς, όταν στενοχωρήθηκε από τις καταστροφές, που είδε ότι είχε προκαλέσει η χιονιά, στις ελιές που καλλιεργούσε στη θέση Γουργούθοι στο χωριό του, όπου και ετάφη με παρουσία όλων των Αρχών, όπως Γενικός Διοικητής Κρήτης, Δήμαρχος Ρεθύμνης, Κοινοτάρχης Καλονύχτη, συγγενείς, Ρεθεμνιώτες, συμπολεμιστές οπλαρχηγοί Ρεθύμνης, Ταμείον εφέδρων πολεμιστών, Σύλλογος Εφέδρων Πολεμιστών, Γεωργική Υπηρεσία.
Η νεκρώσιμος ακολουθία εψάλη στον Ναόν των Εισοδείων Ρεθύμνης χοροστατούντος του Μητροπολίτη Κρήτης Τιμοθέου, ο οποίος και τον νεκρολόγησε. Επικήδειους γιάυτόν δημοσίευσαν και εκφώνησαν ο γιατρός Μιχάλης Ευκλείδης, ο Επίσκοπος Ρεθύμνου και Αυλοποτάμου Τιμόθεος Βενέρης, από την εφημερίδα «Τύπος» ο διευθυντής Μάνος Τσάκωνας και ο προϊστάμενος τυπογραφείου Γ.Γεωρβασάκης, ο αρχηγός του Πανεφεδρικού Συλλόγου Νομού Ρεθύμνου Αντρέας Παπαδάκης, ο Νομάρχης Ρεθύμνης Γ.Σήφακας, ο Ατσιπουλιανός οπλαρχηγός Μάρκος Αβάτζος και ο πρόεδρος της λεγεώνας αγωνιστών Στ.Μαρκιανός.
Ανεξίτηλη στη μνήμη επιζώντων Καλονυχτιανών ήταν το συγκινητικό θέαμα της διατρήτου από σφαίρες πολεμικής σημαίας του κηδευομένου αρχηγού που προηγούνταν του φερέτρου, όπως και η θέα των στεφάνων που είχαν κατακλήσει τον περίβολο της εκκλησίας της Παναγίας στον Καλονύχτη.
Χαρακτηριστική είναι η μαντινάδα που συνοδεύει την υστεροφημία του Καπετάνιου:
Στελή τον λένε Γαλερό κι είναι απού την Κρήτη
Του Νικηφόρου το χωριό που λένε Καλονύχτη
Χαρακτηριστικό επίσης είναι το ριζίτικο που του αφιερώνει ο Χανιώτης ιστορικός συγγραφέας Γιάννης Μάντακας:
Ομορφονιός βγορολογά σε λέσκας παραγάδι
Ζευγαρωτά περνούσασι τα αγρίμια και θωρεί τα
Δεν τωνέ παίζει μπαλωτέ, να τα ξεζευγαρώσει
Γιατί’χασε το ταίρι ντου
ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) : Το χωριό Νησί αναγράφεται τελευταία φορά σε απογραφή το 1951, με 27 κατοίκους, ως οικισμός της κοινότητας Κάτω Πόρου
(2) : Ο Παντελής Γαλερός ήταν από τους βενιαμίν του σώματος και ο Καπετάνιος του εμπιστευόταν τη φύλαξη του ιματισμού, ενόσω βρίσκονταν σε επιχειρήσεις. Μια μέρα, όμως, αυτοβούλως, έφυγε από το χώρο διαμονής και πήρε μέρος σε μάχη όπου σκότωσε και μάλιστα αποκεφάλισε τον περιβόητο αρχηγό των Τουρκαλβανών ΣΑΛΗ ΜΟΥΡΑΤ, γι’αυτό και έτυχε ασπασμού και μνείας από τον Σπυρομήλιο
(3) : Ευχαριστώ τον συνταξιούχο αστυνομικό Περικλή Ανδρεόπουλο, από το Παλιοξάρι Φωκίδας, για τη σχετική πληροφόρηση
(4) : Μεσημβρινή Ρωσία είναι η σημερινή Ουκρανία