ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΦΙΛΟΥ ΣΠΙΤΙ

[vangelisk]

Τα παλιά τα χρόνια τα σπίτια των ανθρώπων δεν είχαν καμιά σχέση με τα σημερινά. Η σκεπή ήταν φτιαγμένη από λεπίδα (είδος αργιλώδους χώματος που θεωρητικά και μόνο ήταν στεγανό και αδιαπέραστο από το νερό της βροχής). Θέρμανση υπήρχε μόνο σε ένα χώρο, στην κουζίνα, από το τζάκι, την παρασιά, όπως τη λέγανε, και που τις περισσότερες φορές έπρεπε να έχουν ανοιχτές όλες οι πόρτες και τα παράθυρα του σπιτιού για να βγαίνει έξω το ντουμάνι του καπνού που έβγαζαν τα ξύλα γιατί συνήθως ο καπνός είχε τις «παραξενιές» του και δεν του άρεσε να βγαίνει από την καμινάδα!!

Επίσης, εκείνα τα χρόνια, η γέννα της γυναίκας ήταν πολύ δύσκολη και επικίνδυνη υπόθεση, αφού γιατροί και νοσοκομεία δεν υπήρχαν και τις γυναίκες τις ξεγεννούσαν στα σπίτια τους οι πρακτικές μαμές. Κάτω από αυτές τις συνθήκες τα ποσοστά της θνησιμότητας κατά την ώρα του τοκετού των εγκύων γυναικών, των βαρεμένων, όπως τις έλεγαν και των νεογέννητων ήταν ιδιαίτερα υψηλά.

Εκείνες τις εποχές το ψωμί και το λάδι, τα θεωρούμενα σήμερα βασικά είδη διατροφής, όχι μόνο δεν θεωρούνταν δεδομένα, αλλά ήταν το ζητούμενο για κάθε οικογένεια.

Σ’ όλες τις παραπάνω αντιξοότητες το χειμώνα έκανε την εμφάνιση της συχνά – πυκνά και η σφοδρή κακοκαιρία, η τσίκνα όπως την έλεγαν, και ιδιαίτερα το ξεροτσίβορο, ο παγωμένος βοριάς δηλαδή. Βέβαια, δεν αποκλείεται εκείνες τις εποχές ο χειμώνας να μην ήταν τόσο βαρύς, όπως τον περιγράφανε οι παλιοί και απλά η έλλειψη στοιχειωδών σύγχρονων μέτρων αυτοπροστασίας και διαβίωσης να τον εμφάνιζαν πολύ βαρύτερο από ότι στην πραγματικότητα ήταν.

Θέλοντας, τότε, οι συγχωριανοί μας να περιγράψουν την αγωνία και την απόγνωση του ανθρώπου κάτω από συνθήκες γέννας, φτώχειας, σφοδρής κακοκαιρίας και συγχρόνως ύπαρξης φιλοξενούμενου στο σπίτι του, έλεγαν το ευτράπελο:

- Σήμερα είναι καιρός για φίλου σπίτι (να είσαι φιλοξενούμενος, δηλαδή) και να μην έχει μπουκιά ψωμί, στάξη (σταγόνα) λάδι, να στάζει το σπίτι του και να κοιλιοπονά κι η γυναίκα του!

Μια άλλη εκδοχή της παροιμίας, όπως μας την θυμίζει ο φίλος ο Γιώργος Σπ. Λιονής, τον οποίο και ευχαριστούμε, έχει ως εξής:

- Σήμερα είναι καιρός για φίλου σπίτι να 'χει τσίκνα (κακοκαιρία), να γεννά η γυναίκα του, να ψοφά ο γαΐδαρός του και να έχει συκιδένια ξύλα (που το κάρβουνο τους διαρκεί λίγο χρόνο) στη φωθιά.