ΤΟ ΜΑΖΕΜΑ ΤΩΝ ΕΛΙΔΙΩΝ

[vangelisk]

Μάζεμα των ελιδιών λέγεται στην Κρητική διάλεκτο η συλλογή του ελαιοκάρπου. Σήμερα η συλλογή του ελαιοκάρπου γίνεται είτε με δίκτυα ελαιοσυλλογής, αν οι ελιές είναι ποικιλίας Τσουνάτη, είτε με ράβδισμα, αν οι ελιές είναι ποικιλίας Λιανολιάς ή Κορωνέικης.

Αυτές οι δύο ποικιλίες υπήρχαν πάντα στο χωριό μας με συντριπτική, βέβαια, επικράτηση της ποικιλίας Τσουνάτης ή Τσουνολιάς. Η ποικιλίας Λιανολιά ή Κορωνέϊκη εμφανίζεται κυρίως σε λιόφυτα που έχουν φυτευτεί τα τελευταία χρόνια. Παλιότερα σε κάθε λιόφυτο υπήρχε ένας πολύ μικρός αριθμός ελαιοδέντρων της ποικιλίας αυτής.

Τα δίκτυα ελαιοσυλλογής για την ποικιλία Τσουνάτη εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Μέχρι τότε η συλλογή του ελαιοκάρπου γινότανε από το έδαφος με τα χέρια. Η μαζώκτρα, η γυναίκα που μάζευε τις ελιές, γιατί συνήθως το μάζεμα ήτανε γυναικεία δουλειά, περίμενε να φυσήξει αέρας, να πέσουν οι ελιές κάτω, να κάνει καλή μέρα, να μη βρέχει δηλαδή, για να πάει να μαζέψει ελιές. Μια καλή μαζώκτρα μπορούσε να μαζέψει την ημέρα το ανώτερο ένα τσουβάλι ελιές Τσουνάτες με τα χέρια.

Οι ελιές, όπως ήτανε πεσμένες ανάμεσα στα χόρτα, με τη βροχή και το κρύο, σε λίγες μέρες αλλάζε το χρώμα τους από πράσινο σε καφέ. Όταν, δηλαδή, τις μαζεύανε ουσιαστικά οι περισσότερες ήτανε μισοσαπισμένες.

Επιπλέον, επειδή δεν υπήρχε οργανωμένη και συστηματική καταπολέμηση του δάκου, ενός εντόμου που τρυπά τον καρπό και εναποθέτει τα αυγά του, οι ελιές ήτανε τρυπημένες από το δάκο, πέφτανε από τα δέντρα χωρίς να έχουν ακόμη ωριμάσει και επομένως έβγαζαν λιγότερο λάδι από όσο θα έβγαζαν αν είχαν ωριμάσει.

Τις ελιές που μαζεύανε τις μεταφέρανε στα σπίτια τους με τα «κτήματα». Κτήματα λέγανε τα μεταφορικά μέσα της εποχής, δηλαδή τα γαϊδουράκια και τα μουλάρια. Στο σπίτι αδειάζανε τα τσουβάλια με τις ελιές στο πατητήρι, στο χώρο δηλαδή που πατούσανε τα σταφύλια.

Ο λόγος που αδειάζανε τα τσουβάλια στο πατητήρι ήτανε ότι θα έπρεπε να συγκεντρωθεί αρκετή ποσότητα για να έρθουνε οι μυλωνάδες να τις πάρουνε και να τις αλέσουνε. Αν οι μαζώκτρες ήτανε λίγες, αν οι μέρες δεν ήτανε ευνοϊκές, οι ελιές μπορούσε να παραμένουν στο πατητήρι μέρες πολλές. Στο διάστημα αυτό τα αυγά του δάκου είχαν εκκολαφθεί και οι ελιές γεμίζανε σκουλικάκια, προνύμφες δηλαδή του δάκου.

Με βάση τις συνθήκες αυτές, η ποιότητα του λαδιού που παρήγαγαν ήταν αρκετά υποβαθμισμένη. Η βάση τότε ήτανε το πεντάρι, τα πέντε οξέα δηλαδή. Αν κάποιος έβγαζε λάδι οξύτητας πέντε βαθμών αυτό θεωρούνταν μεγάλο επίτευγμα για τα δεδομένα της εποχής.